realization 2024
Wehe-den Hoorn (The Netherlands)
Design: Gerard de Hoop (Studio Volop)
Next to the N361 at the roundabout at Wehe-Den Hoorn, there is a folly, artwork called Tiggel. A work of art that is an ode to the modern red brick of Groningen clay, which plays such an important role in the architectural history of this province.
In opdracht van: Provincie Groningen & House of Design
Aannemer: Macadam
Ingenieursbureau: Nepocon
Metselaars: Keizer Staingoud
Verlichting: Lichtpunt
Voor meer info over het project N361, zie website: studiovolop.nl
Bakstenen uit Groningen
Na de introductie van de kloosterbakstenen in de middeleeuwen werden steeds meer gebouwen in de provincie gebouwd van gebakken bakstenen van Groninger klei. Kloosters en kerken, maar ook boerderijen en stenen huizen. De kloostersteen heeft na het bakken een typische oranjerode kleur en deze kleur werd beeldbepalend voor het uiterlijk van de streek.
Toen de bevolking in het midden van de 19e eeuw sterk groeide, nam ook de vraag naar bakstenen enorm toe. Het ambachtelijke productieproces van bakstenen werd steeds meer gemechaniseerd. Deze ontwikkeling ging hand in hand met de toenemende industrialisatie wereldwijd. Waar de oorspronkelijke kloosterstenen nog handmatig werden geproduceerd in verschillende maten en kleurschakeringen (door te bakken), werden moderne bakstenen steeds meer gestandaardiseerd en op grote schaal toegepast, ook in goedkopere (sociale) woningbouw. Het kunstwerk is een ode aan deze baksteen, en zijn belangrijke rol in de geschiedenis, welvaart en voorspoed van de provincie Groningen.
Architectuur
Met de komst van de standaardbaksteen werd ook grootschalige toepassing in de architectuur mogelijk. Aan het eind van de 19e eeuw produceerden zo’n 80 steenfabrieken in de provincie Groningen meer dan 60 miljoen bakstenen voor (sociale) woningbouw, kerken, scholen en openbare gebouwen.
Aan het begin van de 20e eeuw werd een afgeleide bouwstijl van de Amsterdamse School op grote schaal toegepast, waarvan we nog talloze voorbeelden in de stad en provincie kunnen vinden. Bekende architecten uit die periode waren Siebe Jan Bouma en Egbert Reitsma. Beiden waren ook lid van kunstenaarsvereniging De Ploeg. Dit is ook een mooie link met het toekomstige Ploegcentrum in Wehe-den Hoorn. Kenmerkend voor deze architectuur is de expressionistische bouwstijl, waarbij in elkaar grijpende volumes werden uitgevoerd in metselverbanden van rode baksteen.
3D-viewer
TIGGEL
Het kunstwerk met de titel TIGGEL is een eerbetoon aan deze standaard rode baksteen en de expressionistische architectuur die bloeide aan het begin van de 20e eeuw. Tiggel’ is afgeleid van het oude Groningse woord ‘Tiggeln’, dat baksteen maken betekent.
Vier volumes -in de verhoudingen van de standaard baksteen- stapelen in elkaar en worden geleidelijk opgetild, waardoor een interessante architectonische compositie ontstaat. Zoals bij gebouwen in deze expressionistische stijl resulteert het samenspel van de volumes in een veranderende vlakverdeling in de verschillende aanzichten. Je ziet telkens een andere, nieuwe contour, waarbij proportie en geometrie een belangrijke rol spelen. De ‘huid’ van het kunstwerk bestaat uit gebroken bakstenen. Dit kunstwerk verwelkomt en biedt beschutting aan verschillende diersoorten, waaronder nestkasten voor mussen, gierzwaluwen en spreeuwen. Daarnaast zijn er openingen, zoals stootvoegen voor vleermuizen.
foto: Janna Bathoorn
Locatie van TIGGEL – Wehe-den Hoorn